Author: tranhoaithu

Về một người nữ ở quán Truông Bà Đờn (nhuận sắc)

by tranhoaithu

Bao giờ nụ cười của em  cũng lộ hàm răng
Ta không biết ta mê nụ cười hay mê hàng  hạt lựu
Vâng, bờ môi  thì   lúc nào  cũng như  hoa  hé nụ
Cũng là màu  hồng hay  màu đỏ môi son
Và hàm răng kia   ngây ngất  cả  tâm hồn
Như cắn nát cả   trái tim của người   đánh giặc
Để anh  mỗi lần  rảnh quân là bay về   dựa cột
Thả những sợi khói cuộn tròn,  cho  mờ ảo giai nhân
Dù  biết rằng   ở xứ này  ngồi quán phải phòng thân
Có thể  một quả lựu đạn ném vào
hay cái liêc mắt đưa tình cũng   rất ngọt ngào  vị chết

 

Vậy mà  bây giờ: trời ơi  ! hàm  răng    trắng  toát 
Giữa hai bờ môi hả lớn,   trêu ai !
Bên người là những lọ thuốc tây và  những tờ bạc giấy….
Kinh tài !
Chiếc   nón tai bèo,  khẩu súng trường , khắn sọc vằn…
du kích !
Chiến lợi ta thu từ một đêm thức trắng
Giữa cánh đồng ngập  nước mênh mông !
  

###

Xin đươc  phủ  lên mình    người con gái chiếc poncho
Hường ơi, mày ăn chay trường, mày thay tao tụng kinh siêu độ
Bé ơi, bỏ trong ca nhôm ít gạo
Còn tao, tao sẽ  lục lại bài thơ
Bài thơ tao làm cho nàng, khi tao tương tư
Mỗi lần thấy nụ cười và hàm răng nàng  quá trắng
Bài thơ của tao, viết về trái tim  bị cắn
Đau nhưng  mà không đau như lúc bây giờ !!!

Mở cửa

by tranhoaithu

Căn phòng này tôi mở cửa ra
Chờ ai hay là chờ bạn thân tình đến viếng
Tôi lú lẩn rồi,  nai là con thú
Sao nó buồn để chia xẻ buồn tôi ?

Sáng nay một mình mài miệt không nguôi
Bài viết về Đinh Cường người tôi kính mến
Khi người ta đi tìm hạnh phúc
Tôi ở nhà, lốc cốc tụng kinh
Lốc cốc  mõ này gõ bằng hai ngón tay
Những con chữ  từ bàn keyboard chạy vào  tim óc
Tôi nói với anh Đinh Cường, kỳ này sẽ thấy
Một Trần Hoài Thư gõ đại hồng chung

Thôi xin phép anh,   đã đến giờ  chuông
Bà xã ở  một nhà mồ, gọi tôi thăm viếng
Bả mà rung chuông, ngón tay co quắp
Nên chuông rền, như sấm dậy anh ơi… 

Để trả lời một dấu hỏi

by tranhoaithu

Tôi làm nhiều  thơ. Nhưng thất lạc hầu hết.  Nếu nhớ thì nhớ một vài câu. Ví dụ  : Em bóng nhỏ chờ tôi…  chẳng hạn. 
 Tôi cũng không biết bài thơ này làm trước 1975 hay sau 1975 nữa. Thử search Google, may ra, đâu đó. Kết quả là tôi thấy một tác giả nhắc đến câu thơ này và cho biết là của Mường Mán hay Tạ Tỵ ?

Ai chưa từng hẹn hò dưới trăng Hà Tiên thì chưa thật sự cảm nhận được cái lãng mạn trinh nguyên của trai gái Hà Tiên. Câu thơ « Con đường trăng em bóng nhỏ chờ tôi » của ai đó sáng tác (Mường Mán? Tạ Tỵ?) chỉ có thể bật lên cung điệu nhiệm mầu trong trái tim của những ai từng trải nghiệm trăng Hà Tiên. 

(Hưng Hà – Trăng Hà Tiên, web: Trung học Hà Tiên xưa)

Từ đó tôi không còn bận tâm gì nữa. Tôi nghĩ là tôi nhớ lầm.

Nhưng khi thực hiện flipbook  tạp chí Sóng. tôi mới  được đọc lại những câu thơ mà tôi viết thời xưa qua một truyện ngắn nhan đề là Con đường trăng,

Thì ra tác giả không nhớ, người đọc cũng không nhớ.  Nay thì có rồi. Xin  đăng lại để trả lời thắc mắc của tác giả Hưng Hà là câu thơ ấy là của THT !

Hai tạp chí hiếm

by tranhoaithu

Thời chiến, văn chương  chỉ cần một xấp giấy và ngòi viết. Không cần phải ở đô thị mới có văn chương. Bởi vì ở đâu cũng có thể viết được. Nhưng viết thì dễ, mà làm sao tiếng nói của tuổi trẻ chúng tôi được vang vọng thì thật khó. Bởi vì chúng tôi phải gởi bài về SG,  và hoàn toàn tùy thuộc vào SG. Từ sáng tác đến việc xuát bản.
Tuy  nhiên, không phải vì thế mà tuổi trẻ thời chiến phải buông tay. Vẫn tìm cách này hay cách khác chứng tỏ tiếng nói của tuổi trẻ –  cái tuổi “bia người” được cất lên giữa một SG vô tâm sống chết mặc bây.
Đó là lý do một số tạp chí ở địa phương hay lấy địa chỉ ở SG nhưng thật tình 90% ban biên tập là  những người viết trẻ.

Chúng tôi trân trọng giới thiệu hai tạp chí  do những người viết trẻ chủ trương.

Thứ nhất là tạp chí Sóng  số 1 Bộ mới phát hành ngày 1-5-1971. Tòa soạn tại Tuy Hòa, nhưng in ấn thì phải vào SG để  thực hiện. 

Tờ thứ hai Thế Đứng, số xuân Canh Tuất (1970)  mà 90% người viết chủ lực là  người  viết trẻ ngoài SG

(Click bìa để đọc, “zoom in ” hoặc “Full screen” để điều chỉ nh  nếu muốn đọc rõ)

Lục bát Nguyễn văn Phương

by tranhoaithu

Lâu lắm dễ chừng hơn 10 năm, một lần tôi qua Cali, ghé nhà họa sĩ Nguyễn Đình Thuần, tình cờ đọc được Chở Gió của Nguyễn văn Phương (tự Phương Xích Lô). Đọc không phải trên sách và từ bản chụp. Tôi  ngây người, và xin bạn tôi  bản chụp mang về NJ.
Lục bát của NVP lạ lắm. Đẹp lăm bạn à.
Và cũng vì yêu nó, tôi đã thực hiện flipbook này. Từ bản chụp.  Thứ nhất là cho cặp mắt quá sức yếu của mình. Nhờ Flipbook , nhờ zoom in,  tôi mới có thể đọc rõ chữ. Thứ hai là do sự yêu thích thể thơ lục bát của tôi. Tưởng tượng mỗi buổi sáng, ngồi trước màn ảnh computer, vừa nhấp cà phê, vừa đọc một bài mình tâm đắc, quả là hạnh phúc lớn, biết bao !


 

Thằng con

by tranhoaithu

Cám ơn bà đã đẻ thêm thằng con
đặt tên nó là Nguyễn thiện Nhân
Để mỗi ngày  chúng ta có thêm niềm vui mới
– Thằng con tôi đã mọc  răn g  chưa
– Ừ, nó mọc hai cái răng giữa rồi. 
– Nó có chịu uống sữa hay không ?
– Nó nói bà phải uống sữa nó mới chịu uống
Nó kêu bà bằng mama
Còn tôi là papa
Nó đẹp lắm bà à
Nó bắt  đầu bò
– Vậy sao?
– Nó còn nói how are you 
– Vậy sao ?
– Hỏi thật bà: Bà có muốn sinh thêm một đứa nữa không?
– Để vài tháng nữa

A ha. Vậy thì hai vợ chồng già chúng ta có thêm đứa con.
Một   đứa con  bằng hình bằng bóng
Không bằng xác thịt
Đứa con bắt người bị đóng đin h từ tay chân lên đầu phải vui
trong những ngày tháng triền miên khổ nạn
Nó khiến  người bệnh  khúc khích cười
Đôi mắt sáng long lanh
Và từ từ lịm thiếp trong một giấc mơ, bay lên bay lên
Và lão già cũng vậy, bay lên, bay lên… 
Không còn  hiện hữu

Bay lên, về những  đêm ta dẫn đàn con, lội  đồng nước lụt
Không cần sao hôm sao mai chỉ cần cái địa bàn phương giác 4800
Không cần Kinh kha tráng sĩ cái con kẹt
Đàn con ta, dồn cục lại chờ kéo ta lên khỏi hố bom
Đêm thì  mực xạ
Lạnh sợ lo các đứa con của ta
Tha lỗi cho ta
Ta đưa  chúng về cõi dữ

Con ta
Cám ơn  Trời đã cho ta không có số sát quân
Thám kích mà ba đứa con ra đi thì xem là may lắm rồi
Con ta
Bậy giờ những đứa con thay vì bằng xương bằng thịt
là  mấy trăm cuốn sách báo đang nằm trong ngăn sách do chính bàn tay ta làm ra từ trí tuệ và chiến thuật thám  kích diều hâu…

Ta có những đứa con mà không ai có thể có được.
Để sáng nay, vừa rung đùi vừa làm thơ, thằng bé đang ngủ hai răng mới mọc, lát nữa ta sẽ cho nó bú sữa guigoz như lời  dặn dò của bà xã.

Thơ rằng:

“Con tôi đã thức dậy rồi
Đang thi nhau nhả những tờ giấy in
Đứa dưới hầm, đứa ở trên
Đứa chạy chậm, đứa “run” nhanh cấp kỳ
Đứa chớp đèn báo bị jammed
Đứa cho biết giấy đã vơi cạn rồi
Vậy mà vui quá là vui
Hình như xuân cũng về rồi, bạn ơi
 
Con tôi đã thức dậy rồi

 

Trưa về nai chặn ngõ

by tranhoaithu

Trưa về nai chặn ngõ
Có gì vui, ông già ?
Sao thấy ông rạng rở
Khác mọi lần buồn so ?

Phải ta vui, rất vui
Bà xã chịu ăn rồi
Ta còn thêm flipbook
Một di sản tuyệt vời !

Tập san Thi Ca
Tháng 3-1975
chủ  trương: Nam Chữ Phạm Mạnh Hiên
Trị sự bài vở: Võ Chân Cửu

(Bìa được designed lại bởi THT, lý do: Bìa gốc mất)
(click bìa để đọc)

hàm răng hạt lưu ấy chờ ta !

by tranhoaithu

 

Bao giờ nụ cười của em  cũng lộ hàm răng
Ta không biết ta mê nụ cười hay mê hàng  hạt lựu
Vâng, bờ môi  thì   bao giờ  cũng phải  hé nụ
Cũng là màu  hồng hay  màu đỏ môi son
Và hàm răng kia   ngây ngất  cả  tâm hồn
Như cắn nát cả   trái tim của người   đánh giặc
Để anh  mỗi lần  rảnh quân là bay về   dựa cột
Thả những sợi khói cuộn tròn,  cho  mờ ảo giai nhân
Dù  biết rằng   ở xứ này  ngồi quán phải phòng thân
Có thể  một quả lựu đạn ném vào
hay cái liêc mắt đưa tình cũng   rất ngọt ngào  vị chết Continue reading “hàm răng hạt lưu ấy chờ ta !” →

Hành trình thi ca của Bình Khê (6): Thơ hay…

by tranhoaithu

Dạo này  phương thuốc mầu nhiệm  giúp tôi và nhà tôi  vượt khỏi những tra khảo bởi  định mệnh là  nghệ thuật.

Cám ơn nghệ thuật đã giúp nhà tôi dịu đi, hay quên đi nhựng cơn cuồng điên trí loạn, để  sau đó đôi  mắt lim dim. Và tôi cũng cần cám ơn nghệ thuật để không còn phải chạy trón, mà   được ra về  thong thả sau khi người bệnh ngủ chẳng khác một  đứa bé no nê sửa mẹ – ở đây là sữa nghệ thuật. Continue reading “Hành trình thi ca của Bình Khê (6): Thơ hay…” →

Xin tha (tản mạn)

by tranhoaithu

 1.

Một số nhà nhận định cho rằng Bich Khê bị ảnh hưởng  nặng của Beaudelaire.
Tôi rất dốt ngoại ngữ nên chẳng biết  cái bóng của Beaudelaire là lớn như thế nào mà sao mấy vị phê bình văn học cứ  một là Beaudelaire hai là  J P. Sartre….

Nghĩ mả tội cho nhà thơ Bích Khê. Hết bị chê là bắt chước  Xuân Diệu vì làm thơ toàn vần bằng, rồi khi  cố thoát khỏi  cái bóng  của Tàu thì bị đè thêm cái bóng Tây .

Tôi có  bằng chứng. Continue reading “Xin tha (tản mạn)” →

Trăng (tản mạn)

by tranhoaithu

1.

Những ngày   hẩm hiu và cô độc, tôi chỉ còn có những   pháo đài để che chở. Đó là những máy in Laserjet 8000, Oki, máy scan, 3 máy computers trên nhà, 3 computer dưới hầm được  nối nhau bằng một workgroup, dươi tên YEN. Đó là mái nhà thứ hai tôi nương tựa, trong khi mái nhà chính của tôi thì mênh mông đầy những di vật, của người thân, dù người ấy vẫn còn sống. Sống mà thật sự như đã chết.

Nhờ mái nhà thứ hai, nhờ những pháo đài, nên tôi có thể làm thêm một số báo nữa. Đó là Thư Quán Bản Thảo số 86, chủ đề  “Trần Phong Giao và những người viết trẻ”. Báo dày trên 300 trang. Và đã đước gởi đi khắp nơi.
Tin vui là bà xã đã  chịu ăn trở lại.  Tuần trước, Y. sụt cân đến mức quan ngại. Không ăn, không uống. Cứ ngậm miệng. Và mỗi lần cái muỗng mới bắt đầu đút vào hai bờ môi, là Y. như chực ói ra. Có khi ói nhiều, có khi ít.  Y tá  gọi bác sĩ. Bác sĩ đến và cho rọi X Ray khắp thân thể. Nhưng vẫn tìm không ra.

Tôi  biết không  phải vì  bao tử, ruột, hay gìgì đó thuộc thể chất, mà vì ảnh hưởng của thần kinh. Khi thần kinh bị suy thoái, xuống mức hổn loạn,  cứ nghĩ thịt  là từ những lò sát sanh mà sợ, cá thì từ những hồ phẩn dơ bẩn mà ghê , thì có thuyết phục cách mấy , cũng phải đầu hàng. Chỉ còn cách là đục lỗ thông ống vào bao tử…

Nhưng tôi nói với con  tôi không muốn vậy. Tôi sẽ cứu. Tôi sẽ cứu. Tôi sẽ  mang tất cả tình yêu của tôi, tình người trong trai tim tôi để cứu. Tôi đã làm những việc mà không ai có thể ngờ. Là lbơm thuốc nước vào hâu môn người bệnh, vì cả tuần Y. không đi cầu.. khi thấy cái bụng của Y. càng lúc càng lớn vì cứ nằm hoài,  thhức ăn không tiêu hóa và  dồn cục…
Tôi cũng thay những bát, dĩa, tô bằng mủ nhựa  bằng thủy tinh. Món ăn nào tôi cũng để vài cọng ngò, hành xanh tô điểm. Tôi nghiên cứu cách làm xúp bằng lòng trắng trứng gà, từ tiệm buffet Tàu, thay vì loảng, tôi cho nhiều “mix vegetable”, thịt cua và tôm đông lạnh, lại thêm tofu, cùng trứng chim cút…. Cứ tưởng tượng một bát thủy tinh hình chủ nhật, kính dày trong suốt, và thức ăn  gồm những lát tàu hủ, trứng cút, tôm, thêm bột năng làm nước trở nên sền sệt, lại thêm những cọng ngò xanh  xanh… Tôi thấy mắt người bệnh sáng lên… Tôi biết mình đã thành công…

Tôi nói với y tá là tôi sẽ mở một nhà hàng dành riêng cho những khách chỉ  ngồi wheelchair… It ra họ cũng  phục tôi..  Ít ra họ cũng nhìn nhận là chỉ có một lão già độc nhất  mới có thể cứu được vợ lão ta, khi họ bất lực…
Con tôi là bác sĩ, kinh nghiệm cả mười mấy năm cũng nói lên điều ấy,,,

Tôi  đã thành công trong việc mang Y. trở lại bình thường, ít ra trong lúc này. So far so good. Que sera sera. Tôi vẫn hay hát  hai câu  bài ca xưa này khi bà Receptionist hỏi han tôi mỗi lần tôi ra về.

 

2.

Mấy hôm nay tôi miệt mài theo dấu Bích Khê, và post liên tiếp.  Phần thì yêu thơ ông, phần thì nhận ra một sự thiếu sót rất lớn  khi thiên hạ phê bình nhận định về thơ Bích Khê.  Cứ mang nào là tượng trung, siêu thực, ánh sáng, dâm, thần linh ra mà khai thác, diễn dịch nhờ những ông tây bà đầm  bằng những từ rất nổ., rất kêu… Vấn đề là người đọc có hiểu thế nào là siêu thực, tượng trung, hay Beaudelaire là ai hay không. Hay  ông Bích Khê có viết di chúc là ta làm theo lối này hay lối nọ  hay không ?.
Tại sao không  đặt câu hởi  lý do gì mà BK lại mang hai chữ Mộng Cầm, Ngọc Kiều, Ngọc Sương, Châu vào thơ ông  ? Tại sao ông lại chọn Tỳ Bà thay vì Nhị Hồ như Xuân Diệu đã chọn ? Tại sao trước 1937, ông làm toàn là thơ đường cổ vẽ lòng yêu nước, thì sau 1937 thơ ông thay đổi 180 độ ?
Người ta bơm chàng lên tận mây xanh, mà  chắc gì mấy xanh hay mây xám !!!

Như Thế Lữ mang bài Hoàng Hoa ra mà  chê thậm tệ bảo Bích Khê bắt chước hai câu thơ âm bằng  trong bài Nhị Hồ của Xuân Diệu.
làm như XD mới độc quyền làm thơ vần bằng. Hễ ai làm thơ vần bằng là bắt chước XD !

(đọc bài chê thơ BK của Lê Ta (tức Thế lữ)

Cũng như ai mà làm thơ tượng trưng là bị ảnh hưởng bởi Beaudelaire !
Thêm vào đó là bệnh không chịu tìm tòi đến nơi đến chốn. Trong cuốn Tiểu thuyết thứ năm do Anh Chi  sưu tập và biên soạn có ghi 5 bài thơ mới  đều lấy bút hiệu là Lê Mộng Thu hay Mộng Thu, thế mà quí vị blog cú rập khuôn bút hiệu Lê Mộng Thu chỉ dành cho thơ đường luật !
Chỉ có một người là Lại Nguyên Ân mới chịu khó tim tòi. Nhưng vấn đề khó khăn là thiếu tài liệu…như ông đã từng than trong một số bài viết…

Càng sa vào  cuộc, tôi càng say mê  như như một nhà thám tử điều tra một “case” hào hứng.
Và tôi đã tìm thêm một số bài viết, gồm hai bài văn, và 6 bài thơ chưa hề phổ biến.
Nhờ ở cornell chăng ?
Không.
Nhờ ở VNI, VPS, VIQR, U Hoai, Unicode, “Bích Khê”, “Bích-Khê”,  “B. Khê”, “Thu xà”, “Lê Tràng Kiều”, “Lê Ta”, Google book v… Nhờ ở  cái Permanent Link với mấy con số sau chót để xác định  thời gian mà  bài viết xuất hiện trên NET

Phải chi Y. không bị bệnh nan y, thì chắc chắc tôi lái xe đi Cornell mới có thể thỏa mãn nỗi háo hức này.  Và biết đâu, tôi có thể tìm ra  một vài bài thơ mới tuyệt vời khác  bị bỏ quên…
Thôi đành chịu vậy.

3.

Trong khi đọc Bích Khê, tôi rất thích những bài ông mang trăng vào thơ như bài Tỳ Bà chẳng hạn. Xuân Diệu cũng có bài Nguyệt Hồ. Và Hàn Mặc Tử thì trăng thật sự lai láng hầu như ở  hầu hết các bài thơ của ông.

Trăng là của chung.  Từ ông vua đến người bần dân. Từ  nhà thơ lớn đến nhà thơ nhỏ.
Và vì là của chung, nên nhà thơ nhỏ THT này cũng có một số bài thơ về trăng, post ra đây để chia sẻ :

Trước hết là  một đoạn thơ tình, trăng SG:

Gặp em trong chuyến xe về muộn
Trăng đã lên trên khu Hàng Xanh
Đường qua Gia Định chia trăm ngả
Có ngả nào em hiểu tình anh ?

 

Rồi đến trăng trên đồi Bánh Ít, hâu cứ của đại đội 405 thám kích, trăng chảy vào bát rượu:

Nửa đêm, như thể ngày xưa ấy
Mấy thằng trải chiếu dưới đêm trăng
Trăng sáng phơi trên hàng kẽm lạnh
Rồi chảy vào bát rượu bâng khuâng

Trăng đến với tôi khi người khác ngủ. Trăng soi dẫn đường tôi đi. Trăng làm cánh đồng đã vàng nay dát cả một lớp nhũ kim vàng trác tuyệt. Ôi con đường trăng như chảy mãi trong tâm trí mình:

Tháng giêng qua làng em
Dừng quân bên hiên nhà nhỏ
Trăng lung linh trên tàn vú sữa
Xôn xao gió gọi thì thầm
Em nhìn lên bầu trời vô tận mênh mông
Tôi kể em nghe về chùm Hạc Trắng
Tháng giêng bầu trời đầy sao lấp lánh
Con hạc bay về thăm lại quê hương
Em thấy gì không, đuôi nó dị thường
Vì sao sáng giữa hằng hà tinh tú
Vì sao sáng đang cùng nhau nhảy múa
Như cả bầu trời mở hội hoa đăng
Em nhìn lên, đôi mắt long lanh
Tôi bắt gặp thêm hai vì sao yêu dấu
Em mười lăm, hết giêng mười sáu
Tôi hứa trăng tròn trở lại thăm em +

 

hay một đêm trăng vượt sông :

 

…Giòng sông phân tranh hai vùng thù nghịch
Đêm xuống đồi gặp con nước nổi
Súng đưa khỏi đầu
Từng con một vượt sông …

Rồi trước khi trèo ngọn Kỳ Sơn
Anh lạc trên cánh đồng trăng mênh mông
không biết nơi nào là cõi dữ
Trên đôi vai anh nặng nề lịch sử
May mà còn em
vầng trăng mười sáu
anh giữ
ở đáy ba lô…

 

Vậy mà tôi lại đành đoạn bỏ cái ba lô đựng  trăng mà đi. Đêm ấy trăng không lớn lắm, nhưng  vừa đủ sáng để soi chỗ sông giao tiếp với biển. Hai bên là hàng dừa nước. Thuyền không dám chạy bằng máy tàu mà là chống, chèo vì tại  đây có một đồn công an. Tôi đã dùng can nước để múc một can dự trử. Tôi thấy tôi múc cả trăng. Xin đừng nghiêm khác biện giải comment còm. Hãy cho thơ mọc. Hãy cho thơ hiển linh. Hãy cho thơ ca ngợi màu trăng vì đời thì quá ảm  đạm.

Khi ra đầu  vàm  trăng mới mọc
Khi ra cửa biển trăng theo sau
Múc vội can nước trăng theo vào
Uống vội hớp nước nghe mằn mặn
Không biết  vì nước hay vì trăng ?

Ở cửa biển vị nước có vị mằn mặn là dĩ nhiên. Nhưng mà tại sao vị như là vị mặn của nước mắt. Hay là trăng khóc ?.  Vì sắp mất đi một đứa con của quê hương !

Trăng là của chung. Nhưng đối với người thi sĩ, trăng không còn là của chung nữa mà là của riêng.Xin hãy cho tôi giữ làm của riêng:

Đêm vườn sau, còn tôi với trăng
Trăng vì lạnh, nên mờ không đủ sáng
Tôi cũng lạnh, nhưng lòng tôi rất ấm
Lâu lắm rồi, tôi không có bạn, trăng ơi

Đêm vườn sau, con dế gáy mỏi mê
Tiếng rụng nhẹ, một lá khô từ giã
Tôi đứng yên, và ngẩn ngơ, nín thở
Nghe vô cùng, gần gũi của vô biên

Và hình như tinh huyết của càn khôn
Đã lai láng cả một vườn không ngủ
Dịu dàng nhé, âm dương đang kết tụ
Và muôn loài đang âu yếm, sinh sôi…

Đêm vườn sau, còn tôi, với trăng
Trăng đang thức, lõa lồ không manh vải
Trên tàn lá sồi, trăng lai láng chảy
Trên người tôi, cũng vậy, chảy giòng trăng…

…

Hành trình thi ca của Bích Khê (5): Bích Khê thời 16, 17, 18 với những bài thơ chưa hề xuất hiện

by tranhoaithu

Qua kinh nghiệm làm việc ở AT&T và IBM, Kim Mao Sư vương tôi đã tận dụng khả năng để tìm thêm  những bài thơ của Bích Khê  chưa hề được xuất hiện trên NET, trên sách, như một đóng góp vào việc sưu tập Dòng Thơ Cũ

16 tuổi

(Phụ Nữ Tân Văn số 162 ngày 4-8-1932)

PNTV ngày 24-11-1932

 

 

 

17 tuổi

(Sài Gòn số 199 ngày 31-12-1933)

 

 

(Sài Gòn số 182  ngày 10-12-1933)

 

 

Phụ Nữ Tân Văn 6-4-1933

 

Sáng tác lúc   18 tuổi

 

(Sài Gòn ngày 1 tháng tư, 1934)

bài thơ họa “tiễn chị Ngọc Sương”  đăng trên  báo Saigon  số 227 ngày 4-2-1934.  Ngọc Sương là chị ruột của Bích Khê cũng là một thi sĩ

 

Trên đây là một  số ít bài thơ và văn  do Bích Khê viết lúc ông  ở vào cái tuổi 16, 17 , 18,,. (1932-1934)
Mục đích của việc post này là chứng minh về một con người sớm trưởng thành, có tấm lòng yêu nước, có khuynh hướng xã hội.
Nhưng sau 1937, lý tưởng ấy đã thay đổi 180 độ.
Không còn Đường luật cũng không còn kêu gọi chúng ta phải tranh đấu nữa.
Tôi tự hỏi nếu không có  cái mốc 1937- năm mà Bích Khê bị bệnh phổi phải được dưa ra Huế  để điều trị – không biết có Tinh Huyết hay không ?

Không biết   chúng ta có được đọc những  đoạn thơ như thế này không :

Buồn lưu cây đào tìm hơi xuân
Buồn sang cây tùng thăm đông quân
Ô hay! Buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi! Vàng rơi: Thu mênh mông

 

Chắc chăn là không. Mà ngược lại, ông có thể là một nhà cách mạng, và thi tài của ông dùng để sơn phết màu cờ hơn là dùng cho cái đẹp của thơ.

 

 

 

Hai bài thơ tình tiền chiến ít được biết…

by tranhoaithu

Nhắc đến thơ tiền chiến,   các nhà nhận dịnh hay những vị tự hào là nghiên cứu văn học vẫn thường lấy Hoài Thanh Hoài Chân ra mà dẫn chứng.  Tuy nhiên đâu phải Hoài Thanh Hoài Chân có  cặp mắt thần để nhìn thấu tất cả. Có những bài thơ mà bây giờ,  tôi được đọc lần đầu phải lạnh mình, để chịu hết nổi, tức tốc đánh máy  hầu chia sẻ cùng  bạn hữu.

Ví dụ:
Đường nhẹ khép trong tay thiếu nữ tôi

Hay:

Đường  lơi lơi, đường cứ chảy lơi lơi…
Quán trong chiều lần mở đấu nơi nơi,

hay:

Lòng lạnh dợn  nghe lan tràn  ý gió.

(Chiều trên đường)
Xin nhớ là bài thơ này làm cách đây 78 năm ! (1941)

 

CHIỀU TRÊN  ĐƯỜNG
tác giả: Huy Vân

 

Đường nhẹ khép trong tay thiếu nữ tôi,
Sầu im trôi qua phím lá xôn xao.
Nhạc chiều nay tưởng rót tự chiều nào,
Đường trải mới, lòng còn vương cũ.

Người sắn bước lên hằng nghìn tinh-tú,
Đường  lơi lơi, đường cứ chảy lơi lơi…
Quán trong chiều lần mở đấu (??)  nơi nơi,
Như ngăn đón muôn hồn thu bước lại.

Nghe êm êm qua nội hồn trống trải,
Chuông theo chiều dần xuống…  xuống run sương.
Lời mơ cao nhẹ giãi trên tay đường,
Lòng lạnh dợn  nghe lan tràn  ý gió.

Đây, đến lúc như thuyền không bến đổ,
Người luôn qua trên những dặm đường dài.
Chiều mang mang còn dấu một ban mai,
Chiều trái nhớ  qua đường mơ ánh sáng.

Ôi! tất cả đưa hồn về chán nản.

HUY VAN

nguồn:   tuần báo Đồng Thanh ngày 22-2-1941
Tòa soạn: saigon, chủ bút: Thiết Luận

 

MỜi EM XUỐNG THUYÊN
Tác giả Lương An

Mời em xuống thuyền,
Trăng vàng chưa ngã,
Bình – minh chưa lên
Ghé sang bờ lạ

Mái chèo  song song
Sông dài dặm thẳm
Em có nghe không
Mùa hoa đương thắm.

Em ngồi bên tôi,
Nâng tay nhè nhẹ,
Nhìn lên đôi môi;
– Yêu cho nhiều nhé !

Sương còn giăng êm
Là ngày chưa đến
Tôi say tình em
Biết gì bờ bến .

Sóng vàng dâng cao
Em vịn  vào  mạn
Giòng nước thao thao; 
Tình tôi vô hạn

Mời em xuống thuyền,
Trăng vàng chưa ngã.

Lương An

nguồn:   báo Tràng An  số 772  ngày 16-6-1941.
(Tràng An có tòa soạn ở Huế, chủ nhiệm : Bùi Huy Tín, chủ bút: Phan Khôi, tuần lễ ra 2 kỳ)

 

 

Hành trình thi ca của Bích Khê (5): Ảnh hưởng của thiên nhiên

by tranhoaithu

Qua sự tìm tòi của chúng tôi cũng như qua  bài viết của người chị Bích Khê – nhà thơ Ngọc Sương – hầu như hai năm, không thấy thơ ông xuất hiện trên các báo.   Đó là năm 1937 và năm 1938.
THời gian trên Bích Khê được gia đình đưa lên núi, sau đó xuống biển để dưỡng bịnh và tịnh dưỡng theo yêu cầu của nhà thơ.  Và  chàng đã tìm ở ở núi và biển là nơi  chốn cực lạc để thơ có dịp tuôn trào. Người chị BK kể:
…Bích Khê chỉ vào núi Bút và nói đùa: Đó là ngọn bút của em đó. Rồi chàng lại bảo chị: Nơi đây là nơi cực lạc của em rồi. Em say mê với cảnh thiên nhiên và nguyện sống ở đây mãi mãi để tận hưởng… Nhưng một thời gian rồi Bích Khê cũng chán cảnh núi, lại ước mong được sống giữa cảnh trời nước bao la. Thế là một lần nữa, mẹ và chị Bích Khê phải chiều chàng, cho di chuyển tất cả vật dụng và cái chòi con về dựng ngay tại ven biển. Chốn cực lạc thứ hai này hiện ra, bao nhiêu vần thơ khác của thi sĩ lại tuôn ra..

Sự im lặng của Bích Khê trên văn đàn chính là  dấu hiệu cho một trận bão. Trận bão ấy, thật sự  trút xuống vào năm 1939, với một số bài thơ  được đăng trên Tiểu thuyết thứ năm. Đó là   5 bài thơ:

ngày đăng:
Trống  giao thừa  ( ngày 9 tháng 2, 1939)
Hoàng hoa  (11-5-1939)
Thu (25 -5- 1939)
Thu (29 -6-1939)
và  Gió lạnh  (6 -7- 1939)

(tài liệu từ Tiểu thuyết thứ năm, tác giả và tác phẩm biên soạn bởi Anh Chi )

Nhưng dữ đội nhất là sự ra đời của thi phẩm Tinh Huyết với tất cả 35  bài thơ  đều  mới !!!

Yếu tố gì đã giúp cho chàng sáng tác một cach khủng khiếp như vậy? Có phải là núi và biển? Có nghĩa là thiên nhiên.

Nếu chúng ta cám ơn BK đã  để lại cho đời  những bài thơ bất tử, thì cũng phải cám ơn 1937 cũng như núi và biển – hai chốn mà nhà thơ gọi là cực lạc – đã giúp nhà thơ có dịp tuôn trào  ào ạt  những đứa con tinh thần bất tử này.
Có phải vậy không ?

Hành trình của Bích Khê (4): mốc khởi đầu của một nhà thơ lớn

by tranhoaithu

Bích Khê là  một thi tài. Ngay vào năm 14, 15 tuổi đã rành thơ đường luật. Năm 16 tuổi, khi còn là học sinh đã có thơ đăng trên báo Phụ nữ Tân Văn:

(NGUỒN: Phự nữ Tân văn  số 162 ngày 4-8-1932.)

Thi tài ấy được biểu lộ qua những bài thơ  phần lớn mang tính chất thời thế, nói lên  tấm lòng yêu nước của tác giả. Ví dụ  bài thơ Dạ Hoài được sáng tác vào năm 17 tuổi:

(Dạ Hoài, nguồn báo Sai gon số 182,  ngày 10-12-1933)

Hay qua những bài thơ Đường luật mà niêm luật rất nghiêm chỉnh chan chứa lòng yêu nước vô bờ .  Đơn cử một bài:

 

(nguồn: báo Sài Gòn số 182  ngày 10-12-1933)

Nhưng  thì tài không  có thể giúp để người thơ trở thành nhà thơ lớn.. Có biết  bao  người có tài làm thơ nhưng mấy ai được nổi tiếng,  được nhiều người nhắc nhở. Thi tài cỡ Bích Khê mấy ai có được, nhưng nếu Bích Khê chỉ quanh quẩn với những vần thơ  khích động lòng yêu nước hay  những, bài  thơ đường  luật  dù  xuất sắc  cách mấy  nhưng  bây giờ – thời đại digital- củng ít ai nhắc hay ngưỡng  mộ như họ đã  dành cho Tinh Huyết.

Vậy thì  lý do gì để giúp Bích Khê trở  thành một nhà thơ lớn ?

Đó là  nhờ vào  cơn bệnh phổi được phát hiện vào năm 1937.

Bởi vì nếu  mà Bích Khê không bị  bệnh phổi thì chắc gì  Bích Khê có được một Tinh Huyết, mà ngược lại, có thể ông trở thành một nhà cách mạng không chừng. Những bài thơ cũ của ông đã  lộ rõ ràng tấm lòng thiết tha với đất nước, dân tộc, chống áp bức, chuộng lẽ phải. ngay từ lúc còn  là học sinh hay sự  đau buồn khôn xiết sau khi nghe Tạ Thu Thâu  bị giết khiến ông phải bật khóc nức nở như qua lời kể của  người chị  ruột.

Nhà thơ Ngọc Sương kể lại về sự chuyển đổi  kỳ diệu về quan niệm cái đẹp  của người em bà  như   sau:

... Một năm sau bệnh lành, chàng về Thu Xà với mẹ thêm một lần, rồi lại đòi lên núi ở. Cái đời của thi nhân cũng như cái đời của trẻ thơ: muốn phải được, muốn là được. Me và chị phải làm cho Bích Khê một cái chòi trên núi Thiên An, và gửi đến ở với chàng một “chú tiểu” để phục vụ con người ngày càng càng khó tính như một cậu con cưng con nhà trưởng giả. Lúc này Bích Khê vui lắm; chàng nói với người bạn đến thăm: “Thật là tuyệt diệu!” rồi chàng tả cái thoải mái của tâm hồn chàng bằng cách chuyển tâm tư qua thiên nhiên cỏ cây hoa lá: chàng giải thích thế nào là cái đẹp cho chị nghe… Chàng hăng say đưa cả cánh tay ra vẽ một vòng bao trùm cả những thắng cảnh đương bày ra trước mắt chúng tôi, đã từng làm tâm hồn thi nhân rung cảm. Mà phong cảnh đẹp thật! Duới chân chúng tôi, từ chỗ “Long Đầu hí thủy”, giải sông rà bọc lấy chân hòn Thiên An khăng khít như tình non nước ấp ủ lấy nhau, tức là thắng cảnh “Thien Ấn niêm hà”. Và xa xa ở phía bên kia hiện ra thắng cảnh “Bút lĩnh phê vân”. Bích Khê chỉ vào núi Bút và nói đùa: Đó là ngọn bút của em đó. Rồi chàng lại bảo chị: Nơi đây là nơi cực lạc của em rồi. Em say mê với cảnh thiên nhiên và nguyện sống ở đây mãi mãi để tận hưởng… Nhưng một thời gian rồi Bích Khê cũng chán cảnh núi, lại ước mong được sống giữa cảnh trời nước bao la. Thế là một lần nữa, mẹ và chị Bích Khê phải chiều chàng, cho di chuyển tất cả vật dụng và cái chòi con về dựng ngay tại ven biển. Chốn cực lạc thứ hai này hiện ra, bao nhiêu vần thơ khác của thi sĩ lại tuôn ra..
(Ngọc Sương – người em : Bích Khê , tạp chí Văn số 64,
nguồn: https://tranhoaithu42.com/van-so-64-nha-tho-bich-khe/)

Như vậy, qua lời kể của người chị, nhờ vào những tháng ngày tịnh dưỡng ở núi Thiên Ấn, quan niệm về thi ca của Bích  Khê thay  đổi hoàn toàn:

chàng tả cái thoải mái của tâm hồn chàng bằng cách chuyển tâm tư qua thiên nhiên cỏ cây hoa lá: chàng giải thích thế nào là cái đẹp cho chị nghe…

Sống là một  chất xúc tác để làm thăng hoa thơ Bích Khê.   Sống gần gủi với thiên nhiên đã giúp ông có những bài thơ  như Hoàng Hoa. Sống trong cô đơn tột độ, để  thần trí của ông chạm đến những lời nhạc Tỳ Bà. Sống trong đau khổ, để ông có những bài thơ mang tên  hai người nữ là  Châu  và Ngọc Kiều…
Cho dù ông có thi tài biết chọn màu sắc, hội họa, hay ánh sáng cho thơ mình đi nữa , nhưng nếu không có năm 1937 thì  có lẽ chúng  chỉ được tô trên những lá cờ hơn là  cái đẹp của thi ca.

Có phải vậy không ?

 

Mưa

by tranhoaithu

(Truyện viết sau 1975)

Khi ông ra cửa nhà hàng, trời đổ mưa. Ông lấy chiếc jacket đội trên đầu cố che những giọt mưa đang bắt đầu quất xối xả vào mặt. Không hiên nhà, không hiên phố, ông chỉ biết vừa đi vừa chạy. Đến ngã tư, lại đèn đỏ, và ông lại chờ. Chiếc jacket chỉ che đầu, còn cả áo quần ông thì mưa làm đẫm ướt. Lúc này vào khoảng 4 giờ chiều, trời trắng xoá nước giữa hai hàng lầu cao. Khi đèn xanh bật, ông đã ào qua đường, cố gắng chạy nước rút đến phía hàng hiên của một siêu thị. Một đứa bé gái Mỹ đen khoảng 4, 5 tuổi đã vuột khỏi tay mẹ, tắm mưa la hét vui mừng. Một tay Mỹ đen bán dù vừa đi vừa rao lớn: Umbrella. Umbrella. Những tay lợi dụng thời cơ ! Không biết chúng lấy hàng ở đâu sao lại quá nhanh như vậy. Và dĩ nhiên, người bộ hành phải trả một giá rất cao nếu cần phải lao mình ra ngoài trời mưa như thác như thế này.
đọc tiếp