Truyện hay
(Bộ thông tin VNCH xb năm 1965)
- Bình nguyên Lộc với Hồn Ma Cũ
Trưa nay, cuốn sách nhan đề Truyện Hay do Bô Thông Tin VNCH xuất bản mượn tử thư viện đại học Cornell đã đến. Nó nằm ngay ở cửa nhà.
Khi ây tôi chuẩn bị lái xe ra Mc Donald mua ly cà phê, cũng như vào một parking rộng mênh mông để tập đôi chân của mình cho vững chải hơn.
Cuốn sách làm tôi bỏ ý định. Mở phong bì, nhưng chẳng mảy may hứng khởi. Bởi lẽ sách do Bộ Thông Tin xuất bản. Có nghĩa là phải dính dáng đến tuyên truyền, chính trị… không chú trọng hay ít chú trọng về mặt văn chương…
Nhưng không. Đây là tác phẩm về văn chương thuần túy. Qui tụ những nhà văn nổi tiếng, với những khuynh hướng khác nhau.
Tác giả in đầu tiên trong số 10 nhà văn là Bình Nguyên Lộc với truyện ngắn HỒN MA CŨ.
Ông viết về một sự trùng phùng bất ngờ trong một quán cà phê do người Quảng Đông làm chủ.
Quán buổi sớm náo nhiệt ồn ào.
Nhưng tác giả chú ý đến hai cha con. Người cha rót cà phê ra đĩa cho mau nguội, rồi nâng đĩa lên mà uống.
“𝐂𝐚̉𝐧𝐡 𝐧𝐚̀𝐲 𝐜𝐡𝐚̀𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐚̂́𝐲 𝐫𝐨̃ 𝐫𝐨̂̀𝐢…𝐭𝐫𝐨̛̀𝐢 𝐨̛𝐢… 𝐥𝐚̂𝐮 𝐥𝐚̆́𝐦 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐡𝐚𝐢 𝐦𝐮̛𝐨̛𝐢 𝐧𝐚̆𝐦 𝐯𝐞̂̀ 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛́𝐜. Đ𝐨́ 𝐥𝐚̀ 𝐥𝐨̂́𝐢 𝐮𝐨̂́𝐧𝐠 đ𝐢̃𝐚 𝐜𝐮̉𝐚 𝐨̂𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐨𝐚̣𝐢 𝐜𝐡𝐚̀𝐧𝐠, 𝐦𝐨̣̂𝐭 𝐨̂𝐧𝐠 𝐜𝐮̣ 𝐧𝐡𝐚̀ 𝐪𝐮𝐞̂ 𝐭𝐡𝐢̉𝐧𝐡 𝐭𝐡𝐨𝐚̉𝐧𝐠 𝐝𝐚̆́𝐭 𝐜𝐡𝐚́𝐮 𝐫𝐚 𝐜𝐡𝐨̛̣ đ𝐞̂̉ 𝐡𝐮̛𝐨̛̉𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐮́ 𝐭𝐡𝐢̣ 𝐭𝐡𝐚̀𝐧𝐡….
𝐇𝐨̂̀𝐧 𝐦𝐚 𝐜𝐮̃ 𝐚̂́𝐲 𝐜𝐡𝐢̉ 𝐡𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐯𝐞̂̀ 𝐥𝐚̀ 𝐯𝐢̀ 𝐜𝐨́ 𝐜𝐨́ 𝐜𝐮𝐨̣̂𝐜 𝐭𝐫𝐮̀𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐮̀𝐧𝐠 𝐜𝐨̛ 𝐡𝐨̣̂𝐢: 𝐭𝐡𝐨̛̀𝐢 𝐠𝐢𝐚𝐧, 𝐧𝐨̛𝐢 𝐜𝐡𝐨̂́𝐧, 𝐦𝐚̀𝐮 𝐬𝐚̆́𝐜 , 𝐡𝐢̀𝐧𝐡 𝐚̉𝐧𝐡, 𝐦𝐮̀𝐢 𝐯𝐢̣, 𝐭𝐢𝐞̂́𝐧𝐠 đ𝐨̣̂𝐧𝐠, 𝐚̂𝐦 𝐭𝐡𝐚𝐧𝐡; 𝐭𝐚̂́𝐭 𝐜𝐚̉ 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐮̛́ 𝐚̂́𝐲 𝐤𝐡𝐢 đ𝐮̉ 𝐦𝐚̣̆𝐭, 𝐡𝐨̣𝐩 𝐧𝐡𝐚𝐮 đ𝐞̂̉ 𝐡𝐮𝐲 đ𝐨̣̂𝐧𝐠 𝐤𝐲́ 𝐮̛́𝐜 𝐜𝐮̉𝐚 𝐜𝐡𝐚̀𝐧𝐠…”
Qua những yếu tố mà nhà văn BNL nhận xét, tìm được “hòn ma cũ” là một chuyện rất khó. Đâu phải dễ gì giữa đô thành, cảnh một kẻ uống cà phê bằng dĩa !
Đối với người trong cuộc, xem ra chuyện ấy rất thường tình. Những đối với một người bỏ xứ bỏ làng, bỏ ông bà nội ngoại, bỏ phong tục tập quan, bỏ những tấm lòng chơn chất ruột ra, thì việc uống bằng đĩa trên, có một sức mạnh thu hút nghẹn ngào, rưng rưng nước mắt…
Đó là tâm trạng của chúng ta – những người bỏ xứ lưu vong mấy mươi năm – về một quê nhà trong trí nhớ.
Bài post hôm qua, tôi bàn về tâm trạng của người xa quê hương rất lâu nay bỗng bắt gặp “hồn ma cũ” qua cảnh một người khách hàng uống cà phê đổ cà phê trên đĩa cho mau nguội mà uống:
𝐂𝐚̉𝐧𝐡 𝐧𝐚̀𝐲 𝐜𝐡𝐚̀𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐚̂́𝐲 𝐫𝐨̃ 𝐫𝐨̂̀𝐢…𝐭𝐫𝐨̛̀𝐢 𝐨̛𝐢… 𝐥𝐚̂𝐮 𝐥𝐚̆́𝐦 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐡𝐚𝐢 𝐦𝐮̛𝐨̛𝐢 𝐧𝐚̆𝐦 𝐯𝐞̂̀ 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛́𝐜. Đ𝐨́ 𝐥𝐚̀ 𝐥𝐨̂́𝐢 𝐮𝐨̂́𝐧𝐠 đ𝐢̃𝐚 𝐜𝐮̉𝐚 𝐨̂𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐨𝐚̣𝐢 𝐜𝐡𝐚̀𝐧𝐠, 𝐦𝐨̣̂𝐭 𝐨̂𝐧𝐠 𝐜𝐮̣ 𝐧𝐡𝐚̀ 𝐪𝐮𝐞̂ 𝐭𝐡𝐢̉𝐧𝐡 𝐭𝐡𝐨𝐚̉𝐧𝐠 𝐝𝐚̆́𝐭 𝐜𝐡𝐚́𝐮 𝐫𝐚 𝐜𝐡𝐨̛̣ đ𝐞̂̉ 𝐡𝐮̛𝐨̛̉𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐮́ 𝐭𝐡𝐢̣ 𝐭𝐡𝐚̀𝐧𝐡.
.
oOo
Không phải dễ dàng gặp lại nó lần thứ hai trong một thanh phố với cốc sành, tráng men đẹp đẻ. Rót cà phê vào cốc, thổi cho nguội, nhấp từng hớp, thương thức mùi vị nồng nàn của cà phê. Phong cách lịch sự văn minh làm sao !.
Vậy mà có người với sở thích trái ngược, trở lại thời xa xưa, dùng đĩa thay cốc !
Hôn ma cũ ở đây là lòng hoài cổ. Chuyện đó xãy ra rất hiếm vì quê hương chưa bị phân lìa. Bây giờ thì khác.Chúng ta có hàng triệu người với it nhiều hôn ma cũ đeo đảng bên mình. Không phải uống cà phê bằng đĩa mà bụi chuối bên đường cũng trở thành “hồn ma cũ”:
𝐁𝐮̣𝐢 𝐜𝐡𝐮𝐨̂́𝐢 𝐛𝐞̂𝐧 đ𝐮̛𝐨̛̀𝐧𝐠
Nơi chúng tôi ở bốn mùa như bốn hướng
Hàng cây quanh năm, làm lính giữ đường
Buổi sáng đi làm, trời mới tinh sương
Buổi chiều trở về, hoàng hôn sậm tối
Đời sống xứ người quay cuồng thúc hối
Nên ít thì giờ để nhớ để nhung…
Đời sống xứ người tất bật lao lung
Ngày tháng trôi qua khi nào chẳng biết
Trong trí tưởng, quê nhà như biền biệt
Những cây phong sồi đã che khuất lãng quên
oOo
Có một ngày giữa tiểu bang mông mênh
Chúng tôi đã bàng hoàng dừng xe, thổn thức
Bụi chuối nhà ai bên đường đã mọc
Chuối mẹ chuối con, trời hỡi quê nhà
Có điều gì rưng rức trong tim ta
Khi cả một quê hương bỗng nhiên trở lại
Thấy cả vườn sau cây xoài cây mận
Bụi chuối sau hè, lu nước, mương con
Chiếc gáo dừa còn để đấy, héo hon…
Thấy cả bụi chuối con nép mình nhỏ bé
Chúng tôi đã ngồi trong lòng xe, lệ ứa
Giữa muôn trùng tiếng gọi của quê hương
(tht – trích Ô Cửa)