Đọc toàn bộ ‘HÀNH TRÌNH CỦA MỘT CỔ TRẮNG’ (Talawas)
PHỎNG VẤN TÁC GIẢ TRẦN HOÀI THƯ VÀ TÁC PHẨM ‘HÀNH TRÌNH CỦA MỘT CỔ TRẮNG’ ( Đài VNCR năm 2005)
- Thưa anh Trần Hoài Thư, chúng tôi vừa nhận được cuốn sách mới của anh, cuốn Hành Trình Của Một Cổ Trắng, và xin được thưa chuyện với anh về tác phẩm mới này. Thế nhưng trước hết xin anh cho thính giả của đài VNCR biết qua về tiểu sử của anh.
Tôi sinh năm 1942 tại Đà Lạt. Trước năm 1975 giáo sư đệ nhị cấp trung học Trần Cao Vân Tam Kỳ Quảng tín. Động viên khoá 24 Thủ đức, và phục vu ở đại đội 405 Thám Kích thuộc Sư đoàn 22 BB và phóng viên chiến trường vùng bốn. Bị thương trận 3 lần.
Sau 1975, đi cải tạo gần 4 năm, vượt biển và định cư tại Hoa Kỳ vào năm 1980. Trở lại trường học lại, tốt nghiệp cử nhân điện toán và cao học Toán. Làm việc trong ngành điện toán ở các hãng AT&T, Lucent, và IBM. Hiện về hưu vàdành thì giờ để nghiên cứu kỹ thuật in ấn theo phương pháp Book on Demand và chủ trương Thư Ấn Quán để in tác phẩm bạn hữu cũng như tạp chí văn học Thư Quán Bản Thảo, đã có mặt đều đặn hơn hai năm nay.
- Nhân đây cũng xin anh cho biết về các tác phẩm mà anh đã viết: gồm bao nhiêu cuốn, những đề tài anh thường đề cập đến trong các tác phẩm đó?
Tôi có 15 tác phẩm được xuất bản. Với 4 tập truyện truớc 1975. Chỉ trừ cuốn Hành Trình của Một Cổ trắng, tất cả các cuốn khác đều lấy chất liệu từ những kinh nghiệm chiến trường trong thời gian tôi là một trung đội trưởng thám kích.
- Bây giờ chúng ta quay lại với cuốn mới nhất, cuốn Hành Trình Của Một Cổ Trắng. Có thể đối với nhiều người Việt Nam cái tên này nghe hơi là lạ. Xin anh cho một vài lời giải thích.
Thưa anh, “cổ trắng” là White collar, dùng để chỉ những người làm việc bằng trí óc, trái với “cổ xanh” tức Blue collar, để chỉ những người làm việc bằng tay chân. Trọng tâm của cuốn sách là tiếng kêu trầm thống của một giới mà xã hội thường xem là ưu đãi.
- Đây là một đề tài khá mới lạ, tôi nghĩ không riêng cho một cây bút Việt Nam, mà ngay cả người Mỹ nữa. Vì vấn đề thuê công nhân xuyên quốc gia tương đối rất mới, được nảy sinh từ sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu, từ sự toàn cầu hóa. Cuốn sách của anh vì thế có mang trong nó nhiều tính cách thời sự. Xin anh cho biết đây là một câu chuyện do anh quan sát các hiện tượng xã hội, hay là ít nhiều có tính cách tự sự trong đó?
Vâng, tôi nghĩ đây là một đề tài mới lạ và rất thời sự. Sau khi sách tôi phát hành chừng hai tháng, đài CNN không ngày nào lại không có chương trình Exporting America để nói lên những cay đắng ê chề của giới cổ trắng ở Mỹ và hiện tượng xuất cảng trí tuệ ra ngoại quốc. Tuy nhiên họ chỉ nói một phần. Nói như anh, họ chỉ quan sát, và đa số những người họ phỏng vấn, họ là chuyên viên về kinh tế, quản trị, ít người ở trong cuộc và có kinh nghiệm về trận chiến… Bản thân tôi không những là chứng nhân mà là nạn nhân của sản phẩm outsourcing và offshore mà các ngài chủ hãng đang hết lời tung hô. Như vậy, tại sao tôi lại không kề lại những kinh nghiệm cay đắng ấy ? Như ngày xưa, tôi vẫn dùng kinh nghiệm có thật của mình để viết về chiến tranh, lính tráng.
- Xin đưa vấn đề ra ngoài văn học một chút. Nhiều người đả kích hiện tượng Outsourcing và gần đây nhất là offshore, điều này dễ hiểu, vì chính nó là thủ phạm gây ra biết bao vụ mất việc làm cho công dân Mỹ. Nhưng cũng có người giải thích đó là kết quả tất nhiên của việc toàn cầu hóa, nền kinh tế Mỹ phát triển và bao trùm thế giới thì việc đó ắt phải xảy ra, và tự nó, nước Mỹ sẽ có công việc khác cho dân chúng của mình. Anh nghĩ sao?
Thưa anh, cách đây 8 năm, khi chúng tôi được thông báo thuộc thành phần outsourcing
chúng tôi đã được giải thích vì công ty cần tiết kiệm ngân sách, và bộ phận sẽ được bán qua một hãng khác, để tiếp tục công việc cũ. Như vậy, ít ra, những người bị outsource vẫn còn có công ăn việc làm. Bây giờ đến tình trạng Offshore, tức là làm việc ngoài nước Mỹ, thì giới IT cổ trắng vô phương hy vọng.
Dĩ nhiên, toàn cầu hoá là qui luật tất nhiên khi Internet đã phát triển đến cao độ. Bây giờ, biên giới biên thùy bị xoá. Chỉ một giây là những dữ kiện từ Ấn độ hay Trung Hoa được chuyển qua Mỹ. Người làm việc ở Ấn Độ thì cũng có thể làm tất cả những gì mà người ở Mỹ làm. Nếu kẻ ở Ấn Độ không có kinh nghiệm cũng không sao. Cấp vé máy bay qua Mỹ để được kẻ ở Mỹ huấn luyện trước khi hắn bị laid off. Bất mãn không chịu huấn luyện kẻ giựt job mình ư ? Hắn sẽ bị tống ra ngoài không được hưởng quyền lợi gì hết. Những điều này chưa bao giờ được đài CNN nói đến, đều được trình bày trong Hành Trình của một cổ trắng. Không phải tôi bi quan đâu. Không thấy những việc làm khác tạo ra mà chỉ thấy hoàng hôn của một giới mà xã hội từ trước đến nay xem như thành phần được ưu đãi nễ trọng.
Xin trích lại một đoạn thư tiêu biểu:
“…Tất cả những điều ông viết trong “hành trình của một cổ trắng” đều đã xảy ra với tôi, chồng tôi và nhiều người tị nạn khốn khó đã từng chiến đấu với trí óc, thân xác của mình với hy vọng ngày nào đó retire được yên ổn vậy mà tất cả như chỉ là mới bắt đầu lại bằng con số 0. Buồn và cô đơn quá ông ơi.”
Cuối cùng xin thành thật cảm ơn quí đài đã cho tôi được cơ hội nói về tiếng kêu trầm thống này với hy vọng các bậc phụ huynh và các bạn trẻ có cái nhìn rõ hơn về tương lai của mình sắp chọn.