Một bạn trẻ gởi về một bài viết trao đổi trên một diễn đàn văn học. Đọc cho Y. nghe để chia sẻ chung. Bao giờ cũng vậy, Y. vui khi có người khen con, khen chồng. Y. vẫn hằng ao ước là xuất bản một cuốn sách đăng lại tất cả những thư từ của độc giả gởi về “khen ngợi” THT và tạp chí TQBT. Ít ra cũng hàng trăm lá, mà Y. gìn giữ trong ngăn tủ.
Y. muốn tôi đăng bài viết của người bạn trẻ trên blog này. Xin phép L. tôi xin được đăng lại. Cám ơn cháu về lời cầu nguyện. (THT)
Nói về chuyện sách vở văn chương thì có lẽ tôi cũng là loại mê sách. Sách vở tôi thì tuy không nhiều bằng sách của các ông Nguyễn Hưng Quốc và Nguyễn Mạnh Trinh nhưng ít ra làm mình tự tin hơn khi viết gì cần đến tài liệu dẫn chứng. Ngoài ra tôi coi sách, không dám như gia bảo nhưng như một thú vui có thể chia sẻ với bạn bè quen. Tuy nhiên đây là những nhu cầu hoàn toàn riêng tư. Tôi biết có một người yêu sách vở gấp trăm lần tôi và sự yêu thích sách vở của ông ấy có một mục đích rất đáng ngưỡng mộ.
Đó là nhà văn Trần Hoài Thư, người tôi gặp cho tới nay mới chỉ một lần duy nhất nhưng coi như một ông chú, một ông anh lớn thân từ kiếp nào.
THT sinh năm 1942, xuất thân là một nhà giáo, sau đó đi lính năm 1966 (khóa 24 Thủ Đức). Từ 66 đến 70, tuy cận thị nặng, ông ở Đại Đội Thám Kích 405, sư đoàn 22 BB. Mỗi lần đi hành quân phải buộc dây sau tai. Thám Kích là một đơn vị đặc biệt chỉ có ở quân khu 2, giống như Trinh Sát (Beo) của quân khu 4 hay Trinh sát/Hắc Báo của Quân Khu 1. Có 13 đại đội Thám Kích cùa quân khu chia về 2 sư đòan 22 BB và 23 BB. Có những trận hành quân đêm mà người lính sụp lỗ phải đợi cấp chỉ huy dí súng vào lưng dọa bắn mới chịu đứng dậy vì chỉ một cây đại liên bố trí đâu đó có thể đưa cả tiễu đội lên bàn thờ như chơi. Hay có những trận Trung Đoàn đẩy đại dội Thám Kích đi đầu rồi trở về không tới 50% quân số.
Cây đa ngàn rễ đâm lòng đất
Như tấm lòng người với Bồng Sơn
Đa bám làng tôi đi bám đất
Đất và làng ôi thương quá quê hương
(thơ THT)
Thế hệ của ông là thế hệ mang những gánh nặng nhất của cuộc chiến
Thế hệ chúng tôi mang đầy vết sẹo
Vết sẹo ngoài thân và vết sẹo trong hồn
Không phạm tội mà ra tòa chung thẩm
Treo án tử hình ở tuổi thanh xuân
(thơ THT)
Trong hoàn cảnh như vậy ông vẫn viết bất cư lúc nào. Ông viết dể dàng còn hơn đưa ly rượu lên miệng: viết dưới hầm, trùm poncho dưới giao thông hào, bật đèn pin để viết, viết trong lúc dừng quân trong quán cà phê, viết khi chân ngực băng kín trong quân y viện…(Phạm Văn Nhàn)Anh đang viết, viết cuống cuồng hối hả. Anh sợ sẽ không còn dịp viết thêm được nữa (THT).
Một nhà văn trẻ, với 4 tác phẩm đã in trước 75 và mấy chục bài báo và thơ trên Văn, Bách Khoa, Văn Học, Thời Tập, Vấn Đề, Ý Thức…khi cái chết lúc nào cũng cận kề.
Ông rời Thám Kích về làm phóng viên chiến trường vùng 4 trong hai năm sau cùng của cuôc chiến. Sau 75, ông đi cải tạo gần bốn năm rồi về bán bong bóng, vươt biên sang Bidong, Mã Lai. Sang Mỹ 1980, ông cắp sách đi học lại, BSc Comp 1984, MSc Applied Math 1996, ông làm cho IBM gần 20 năm trước khi về hưu năm 2004.
Một hành trình cam go của một người mang những gánh nặng nhất của cuộc chiến. Nhưng chưa hết. Nếu chỉ vậy tôi không viết về ông.
Cái tôi muốn nói đây là tấm lòng của ông với văn chương sách vở.
Ông đã chủ trương Thư Ấn Quán, với mục đích bảo tồn di sản Văn Hoá Miên Nam, đã in hàng trăm tựa sách của những cây bút thời chiến. Sách in không bán, chỉ để tặng nếu ai yêu cầu. Ai muốn đóng góp thì tùy hỉ, tem $1 cang tốt để ông gửi sách. Ông còn giận khi ai đó đề cập đến vấn đề thương mại. Gọi là lấy công làm lỗ. Ông và người bạn đời sống một cách rất bình dị khi về hưu.
Có lần ông bà lái xe trên 5 giờ vào mùa đông, chỉ để đến thư viện đại học Cornell photo lại một bài báo trên số Văn cũa môt người viết, không quen biết ông, nhưng nay ung thư, biết ông hay đi thư viện đại học Mỹ tìm tài liệu, muốn nhờ ông tìm lại bài mình viết xưa. Hai ông bà thay nhau lái xe, bị một cơn bão tuyết trên xa lộ, xoay banh xe xuống đống tuyết vệ đường, vậy mà không sao cả.
Sách ông in, y hệt hoặc hơn những nhà xuất bản chuyên nghiệp, bìa in láng (với máy laminate bìa sách mua sale $30 nhưng phải chạy gần 3 tiếng để mua). Ông giỏi về computer và có mắt nghệ thuật. Với tuổi đời đã quá cổ lai hi, có những lúc bệnh gout, bệnh joint hành hạ ông đi không nổi, phải bò, lết, ông vẫn trụ với Thư Ấn Quán. Tạp chí Thư Quán Bản Thảo vừa kỷ niệm năm thư 12, giữa bao nhiêu tạp chí, nhà xuất bản đình bản trong thời đại TV, Internet. Thư Quán Bản Thảo và Thư Ấn Quán làm nỗi bật văn chương đa dạng của miển Nam và một con số không hoặc gần như số không to tướng của miền Bắc. Những số báo với những tài liệu ít có về những cây bút giai đoạn 54 – 75: Nguyễn Đức Sơn, Doãn Dân, Y Uyên, Thảo Trường, Lê Văn Thiện, Luân Hoán, Vũ Hữu Định, Hạc Thành Hoa… Sách ông cho tôi, nằm một vị trí trang trọng trong tủ sách gia đình.
Nếu có người tôi phải ngả nón bái phục thì đó là ông, và cả bà nữa, cô Yến. Thiếu nhân vật chính này, không chắc ông đã có sức lực để làm một dự án lớn lao như vậy, trong một thái độ rất thiền VUI THÔI MÀ (lời THT).
Như một tiền định, tên đời thường của ông là Trần Quí Sách.