(Giai thoại văn chương)
Mới đây, ông bạn văn Phạm văn Nhàn có nhã ý làm một số chủ đề “Trần Hoài Thư vẫn còn mãi đam mê” (TQBT số 79) . Ổng kềm kẹp, khóa chân khóa tay tôi. Tuy nhiên, nhờ vậy, tôi mới có dịp được đọc những kỷ niệm của bạn bè qua những hồi ức của họ. Tôi càng hiểu về sự mầu nhiệm của văn chương. Nhờ văn chương mà tôi có một chỗ trong lòng bạn bè và độc giả.
Trong số các bài gửi đến tòa soạn để đóng góp cho chủ đề, có bài của nhà thơ Võ Chân Cửu rất thú vị. Chỉ tiếc là bài ấy đã đi trên blog TTNM, nên ông bạn Phạm văn Nhàn quyết định không đăng vì nó đã đi trên mạng rồi.
Giờ đây, tôi thoát được kềm kẹp của ông bạn PVN để bày tỏ lòng cám ơn đến bạn thơ Võ Chân Cửu. Bạn VCC dù ở mãi tận VN mịt mù vẫn còn có lòng nhớ đến kẻ này, để viết câu chuyện “thú vị hi hữu” có một không hai, khó tin nhưng có thật, như sau :.
1.
“THT giả”
(bài của nhà thơ Võ Chân Cửu)
… Qua nhiều chuyện truyền tụng, tính cách Trần Hoài Thư (cả con người cũng như trong tác phẩm) đã góp phần cứu nạn không ít người. Cùng trong nhóm Nhân Sinh với Nguyễn Âu Hồng ở Nha Trang, nhà thơ Trần Vạn Giã nhớ mãi một chuyện thú vị hy hữu. Khoảng năm 1972, Giã đang đào ngũ, trong người không có một mảnh giấy lộn. Một bữa, sau chia tay nhóm bạn văn nghệ ở nhà họa sĩ Thanh Hồ gần ga Nha Trang, anh ra leo lên xe lửa, đi tàu chợ định về quê ẩn núp cho an thân. Tới Ninh Hòa, anh xuống tàu để đi tắt theo đường bộ. Bất ngờ một xe tuần cảnh hỗn hợp lại chận đầu, soát giấy rồi hốt anh lên. Xe chạy ngược về phía nam. Số thanh niên bị tình nghi được đưa vào một đồn cảnh sát dã chiến tại khu vực Suối Dầu, địa bàn nằm giữa Nha Trang và căn cứ Cam Ranh.
Khi được gọi lên thẩm vấn, Trần Vạn Giã nhanh mắt nhận ra trên bàn viên đại úy đồn trưởng có mấy tờ tạp chí Văn, Khởi Hành… (Những năm này chính quyền thường điều sĩ quan quân đội về kiêm nhiệm chỉ huy các đơn vị cảnh sát vùng xa). Anh lấy giọng bình tĩnh chào viên chỉ huy:
– Đại úy mê văn nghệ dữ hè!
Viên đồn trưởng nghe vậy liền bất ngờ bỏ bút, ngẩng đầu lên nhìn một hồi rồi hỏi:
– Anh là ai, giấy tờ tùy thân đâu? Làm gì ra đó, định theo Việt Cộng hả?
Giã cười tươi, nói như thiệt:
– Thưa đại úy, tôi định ra nhìn kỹ khu bị pháo kích lấy khung cảnh để diễn tả cho đúng trong một truyện đang viết. Tôi là Trần Hoài Thư!
Nghe tên qua, viên đại úy liền cười tươi, rồi để tờ khảo cung qua một bên (Năm này nhà văn Trần Hoài Thư không còn ở sư đoàn 22, đã vào miền Tây Nam bộ, qua một đơn vị mới). Mấy giờ sau, nhà văn “Trần Hoài Thư giả” được cho lên xe đưa về Nha Trang để được phúc tra xác minh (nếu đào ngũ sẽ được hưởng ân huệ phục hồi quân hàm). Anh được xếp ngồi ở ca-bin gần tài xế. Khá bất ngờ là khi đến đầu thành phố Nha Trang, tại một đoạn khá vắng, anh lái xe đã bấm tay anh Giã, nói nhỏ: Đại úy nói khi tôi giả bộ ra phía sau sửa xe, anh nhảy xuống. Chạy đi đâu thì đi. Mà cho khéo đó!
Dồng thời tôi cũng nhận bài viết của nhà thơ Trần Vạn Giã dưới hình thức lá thư:
2.
“THT giả”
thư của nhà thơ Trần Vạn Giã
Năm 1972 tôi trốn ở Nha Trang nhưng ở nhà Thanh Hồ khó an toàn vì có cả NSM, TV cũng nhập khẩu ở đây nên tôi nhờ người bạn cũ từng ở Đại học xá Minh Mạng đang dạy học trong Cam Ranh chuyển tải tôi về tạm cư ở Bãi Giếng, Cam Đức thị xã Cam ranh. Đây là một xứ đạo và tôi bị Cảnh Sát bắt giải giao đến Chi cuộc Cảnh sát Cam Đức. Viên Trung úy Cảnh sát Dã chiến (thời điểm này tình hình an ninh căng thẳng nên đưa CSDC và Quân đội qua nắm các Chi cuộc CS và các Chi khu) tôi không nhớ tên viên Trung úy CSDC Chi cuộc trưởng này.
Tôi được viên CSDC này hỏi cung. Tôi nhìn trên bàn viên CSDC có tập thơ của Lưu Vân và tờ Văn. Tôi chớp lấy thời cơ và nói:
– Thưa Trung úy, Lưu Vân là bạn tôi.
Viên trung úy CSDC hỏi:
– Mày biết Lưu Vân làm gì?
Tôi trả lời:
– Dạ đang làm văn phòng ở Quân Lao Nha Trang.
Viên trung úy CSDC nhìn thẳng vào mắt tôi và gằn giọng hỏi: Mày làm gì quen nhà thơ Lưu Vân?
Tôi chẳng gì sợ sệt và hồn nhiên như cây cỏ nhìn trả đũa vào đôi mắt đối phương trả lời:
– Tôi là Trần Hoài Thư, nhà văn.
Tay trung úy CSDC đứng dậy bắt tay thân thiện và nói tôi đọc anh trên BK, Văn bây giờ hân hạnh được diện kiến sau đó sai lính mở còng số 8 và TVG được mời thuốc “con lạc đà”, khói thuốc bay bay níu cơn thèm…
Sau đó làm thủ tục giải giao. Trung úy CSDC bày tôi khai: trốn quân dịch và lên Lam Sơn, anh có trốn về thì gặp tôi, tôi sẽ giúp anh. TVG giải giao bằng xe Honda, người cảnh sát lái xe chạy rất chậm chắc có ý cho tôi nhảy trốn nhưng chưa đúng thời điểm tôi phải làm.
Dòng đời xuôi ngược trên số phận, tôi không trở về nơi viên trung úy CSDC nhân hậu, yêu văn chương và cũng không bao giờ gặp lại sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc. Tôi vẫn nhớ và cầu nguyện cho anh ấy…
Anh THT ơi,
May mà viên trung úy CSDC không biết tôi là “THT giả”, nếu biết thì tôi bầm người.
Hay không bằng hên.
Kể lại đầu đuôi để anh nghe cho vui, tôi suốt đời khó quên câu chuyện này.
So sánh hai bài viết về “THT giả”, tôi thấy cả hai đều có cùng một mẫu số chung: Đó là tình thân giữa những người làm văn nghệ miền Nam – đặc biệt ngoài vòng đai SG – và tình độc giả. Chẳng những hôm qua mà còn giữ mãi đên bây giờ.
Và văn chương thêm một lần được cảm tạ. Chẳng những nó cứu tôi mà còn cứu bạn!
Có phải vậy không?
(trích hồi ký Cảm Tạ Văn Chương)