Kỳ post này, xin được giới thiệu 1 chương trong L’Homme qui voyagea seul – được lược dịch – nói về mặt phải và mặt trái của sự thành công một tác phẩm, để bạn đọc suy gẩm:
Ngày hôm sau Matisi bắt đầu viết. Anh đã viết cả ngày ở Tiền sảnh. Buổi tối, anh cầm tờ rơi đến nhà xuất bản. . Nó ngay lập tức xuất hiện trong các nhà sách. Đến ngày thứ tư, không còn một bản nào. Ấn bản thứ hai đã được bán hết trong vòng một tuần. Các ấn bản thứ ba, thứ tư và thứ năm nhanh chóng theo sau. Mọi người đang đọc Phóng sự bên bờ sông Dniester. Sách và ảnh của anh tràn ngâp ở tất cả các ngôi nhà ở Romania. Bộ Quốc gia Giáo dục đã chọn nó để sử dụng trong sách giáo khoa.
..
Bây giờ anh đã trở thành một nhà văn nổi tiếng.
Một ngày mùa hè Traian đến trụ sở của nhà báo. Anh thân thiện chào các đồng nghiệp . Nhưng những người bạn của anh đều quay mặt lại. Traïan đi về phía họ, hỏi:
“Tôi làm các bạn giận sao? anh hỏi. Tại sao bạn không trả lời lời chào của tôi? Tại sao bạn quay lưng với tôi?”
“Chúng tôi không chào những kẻ lừa bịp,” Badea nói. “Bạn chỉ là một kẻ lừa đảo. Phóng sự bên bờ sông Dniester là một tập hợp những lời nói dối trá vô liêm sỉ. . Mọi thứ đều là dối trá trong các trang của cuốn sách này. “
Badea và Miron đã đọc bản thảo của cuốn sách. Họ đã thảo luận về từng sự thật với Traïan. Những lời trách móc của họ thật bất ngờ.
“Cuốn sách của bạn bắt đầu bằng chuyến thăm các tù nhân Liên Xô,” Badea nói. Bạn kể về vụ chìm tàu khu trục của Liên Xô, gần Constantza, và bạn nói rằng sau khi bị chìm, xác của các thủy thủ Nga đã trôi nổi trên mặt nước trong 12 giờ trên những con sóng của Biển Đen. Điều đó là không thể xãy ra. Xác chết lập tức chìm xuống đáy và chỉ vài ngày sau mới trồi lên mặt nước. Vậy mà bạn viết rằng xác người chết đã nổi trôi. Đó là một lời nói dối ngu xuẩn. Toàn bộ cuốn sách đầy như cảnh này. “
Rồi hai người bạn đồng nghiệp quay lưng lại với Traïan và bỏ đi không thèm chào tạm biệt anh. Họ ném lại cái nhìn khinh bỉ. Anh đứng sững sờ giữa phố. Đúng là cuốn sách của anh ấy bắt đầu bằng cảnh này. Anh đã viết ra những điều mà các tù nhân Liên Xô đã nói với anh. Các thủy thủ đã nói với anh rằng những người chết đã nổi, rồi trôi 12 tiếng dồng hồvà anh đã tin họ. Anh đã viết ra những gì tù binh Nga khai. Nhưng Badea Miron nói đúng: không thể có chuyện người chết lại nổi được. . Tác phẩm của anh đã vĩnh viễn bị tổn hại. Nhưng hết cách vì sách đã được bán và không thể sửa chữa được nữa.
“Tuy nhiên, các tù nhân đã thành thật kể cho ta nghe về cảnh tượng kinh dị này,” Anh an ủi với chính mình. ” Khi họ nói, các tù nhân nhìn thẳng vào mặt anh ta. Anh cảm thấy họ không nói dối. Tuy nhiên, họ đã nói dối.”
Vài phút sau, Traïan leo lên bốn bậc cầu thang của phòng nhân viên. Anh đã tuyệt vọng.
Anh vào văn phòng Bộ Hải quân. Anh yêu cầu tài liệu ghi lại vụ đánh đắm tàu Liên Xô. Anh biết người chết sẽ tức thì chìm xuống đáy chứ không nổi. Đó là một quy luật tất nhiên. . Anh hứa sẽ bỏ bút, không bao giờ viết bài tường trình phóng sự nữa. Không bao giờ.
Trong chồng hồ sơ gồm lời kể của những người sống sót của tàu Liên Xô bị chìm và thủy thủ của tàu Romania cứu họ, anh lật từngtrang trong vô vọng. Nhưng đây này: Trước mắt anh, lời tuyên bố của thuyền trưởng chiếc tàu cứu tinh Romania . Viết tay. Câu đầu tiên đọc: Tất cả xác chết của các thủy thủ Liên Xô đều nổi trên sóng, nhờ phao thắt lưng của họ.
Matisi đã đóng tập hồ sơ. Anh khoanh tay trước ngực như đang cầu nguyện. Niềm vui khiến anh ứa nước mắt. Các tù nhân không hề nói dối, anh tự nhủ. Không có người đàn ông nào có thể nói dối một người đàn ông khác một cách trắng trợn tàn nhẫn như vậy. Những người chết đeo phao cột ở lưng, nên họ mới nổi chứ không chìm … ”
(trang 148-151)