Download là một phần hành tiếp trợ dùng để tải một nhu liệu hay một “ứng dụng” (application) như âm nhạc, bài vở, sách báo, chữ nghĩa xuống và lưu trử trong máy bạn. Ví dụ là những attachment hay hình ảnh từ Email mà bạn nhận mỗi ngày. Khi bạn click con chuột, cái file từ Mạng sẽ được “tự động” tải xuống và lưu trử trong một cặp hồ sơ (folder) trên máy.
Sở dĩ tôi dùng chữ “tự động” ở đây, để chỉ về sự may mắn mà bạn có khi muốn tải một file từ mạng xuống. Tự động có nghĩa là phần hành download này không còn cần sự nhúng tay của bạn. Bạn khỏi cần lo lắng, bởi máy thay mặt làm cho bạn tất cả.
Ngược lại, nếu không “tự động” thì bạn hãy coi chừng. Ít khi có kẻ cho không biếu không. Bạn làm sao biết khi bạn click con chuột vào cái ô hình chữ nhật “download” thì những gì sẽ theo cái file bạn làm những kẻ đồng hành. Có khi mang theo ý đồ xấu mà từ chuyên môn gọi là spyware hay malware. Chúng có thể theo dõi bạn mỗi khi bạn đánh password hay số credit card. Chúng có thể gieo rắc vào máy bạn những virus để phá máy.
Hoặc là chúng cũng có thể bỏ vào những trang quảng cáo, hù bạn là máy bạn bị virus hàng trăm để mua sản phẩm của họ. Hợac trên những tool bar mà bạn lên mạng như Google hay Yahoo, hay Firefox, Expolrer, bạn sẽ nhận ra những trang quảng cáo mỗi khi bạn click con chuột. Trong lảnh vực điện toán, đấy là redirect. Thay vì bạn click vào cái ô bạn cần, ví dụ một bài văn của một tác giả nào đo mà bạn ưa, thì một trang khác quảng cáo cho một sản phẩm phụ nữ làm đẹp lại hiện ra… Điều này khiến bạn bực bội, làm bạn mất thì giờ phải đóng nó…
Nói tóm lại nên cẩn thận khi thấy cái ô chữ nhật có chữ download.
Tôi viết những hàng chữ này, trên cái máy mà tôi vửa bị cái chữ download kia lừa phỉnh. Số là tôi download một application về lịch ta vì chỗ tôi không có tiệm VN, để in ra cho bà xã xem ngày tốt ngày xấu. Vì tin người Việt mình vẫn còn chút lương thiện nên nhắm mắt tuân theo những chỉ dẫn như download, để rồi than ôi ! Cả một rừng quảng cáo hiện ra khi tôi click con chuột. Đến nỗi tôi phải xóa hết hard disk và install lại windows, mất công vô ích…
Bạn muốn tôi khuyên. Theo kinh nghiệm của tôi, bạn nên dùng một antivirus software phổ thông mà hàng triệu người đang dùng. Ít ra sản phẩm được bảo đảm. Ví dụ nhu liệu Avast ! antivirus. Đây là một nhu liêu miễn phí (nếu muốn che chở nhiều hơn, dĩ nhiên phải trả tiền) với hàng triệu người dùng. Nhưng bạn nhớ phải dùng website của nó để mà download. Nếu dùng các web khác thì xin hãy cẩn thận !
Cách thứ hai, là bạn nên sắm một cái máy khác để thử. Cái máy này có thể mua lọai máy cũ (used), khoảng vài chục đô la. Bạn hãy cho nó cái nhiệm vụ như trước 1975, quân đội đã cho chúng tôi nhiệm vụ “thám kích”. Có nghĩa là tiền phong, là thử chiến trường trước khi kêu các đơn vị chủ lực vào…
Dĩ nhiên là có khi gặp nguy, nhưng ít ra nó cũng giúp bạn biết thế nào là chân hay giả.
Và thêm một lời khuyên là phải sẵn sàng có cái CD về Windows XP (máy tôi đang xài), để khi hết cách, bạn reinstall lại..
Trong một bài tới, tôi sẽ viết về cách thức install windows XP qua cách MS/DOS chứ không phải qua ngã windows. Lý do, nếu máy bạn bị crashed vì virus thì bạn cần phải xóa sạch cái hard disk của bạn, khi ấy bạn không thể install bằng windows mà chỉ bằng ngã MS/DOS qua command ỉ386/winnt
Chúc bạn may mắn.
(người viết nguyên là một cựu programmer và project leader của IBM và AT&T. Về hưu cách đây 6 năm. Hiện nay chủ trương nhà xb ” không giống ai” là Thư Ấn Quán và tạp chí Thư Quán Bản Thảo qua phương pháp Printing-On-Demand )