Lời chũ blog: Bài post nhan đề “Ngày Giỗ của Y Uyên” chúng tôi post hôm qua là không đúng. Sư thật là ngày “an vị pho tượng của Y Uyên”. Xin thành thật cáo lỗi

Continue reading “Lễ đặt tượng Y Uyên tại tư gia” →

Bạn hỏi tôi  có tiêu chuẩn nào khi chọn một hai sáng tác của một tác giả có mặt trong  tuyển tập ? Ví dụ nhà văn Doãn Dân chẳng hạn. Ông có rất nhiều truyện đăng báo, từ Chỉ Đạo, đến Bách Khoa rồi Văn… hay nhà văn Song Linh. Nhà văn Song Linh đã có truyện ngắn trên Sáng Tạo từ năm 1959, xuất hiện khá nhiều trên các tạp chí thời danh…

Tôi xin trả lời là có.  Xin đăng lại Lời tòa soạn để giải thích lý do tại sao lại đăng truyện Bàn Tay cho Yến của Doãn Dân:

LTS: Tại sao chúng tôi lại chọn truyện “Bàn Tay Cho Yến” để đi vào số này giữa một số lượng khá nhiều sáng tác của nhà văn Doãn Dân ?

Thứ nhất nó là một truyện anh  thích. Vì thích nên anh  muốn nó là nhan đề cho tập truyện mới nhất của anh do Văn xuất bản.. Sách được in ra, anh chưa kịp nhìn đứa con tinh thần của mình thì bị thảm nạn trên đại lộ Huế Quang Trị vào ngày 29-4-1972.
 
Thứ hai, truyện mang tính chất tiên tri:

– Cho đất nước của anh trong tương lai:

Trong  truyện ngắn “Bàn Tay Cho Yến” –  sáng tác vào năm 1968, nhà văn Doãn Dân đã viết về tâm trạng của một kẻ « qui hồi cố hương » như sau :

“Một hôm trở về làng cũ, tìm lại quê cha đất tổ, trong lòng xiết bao phập phồng, hồi hộp, tâm trí mường tượng, hình dung đến từng khóm tre, bụi trúc; từ mái đình, bờ ao, hàng giậu… Đến khi tới nơi, dừng chân đứng lại: làng xưa đã tiêu đâu mất. Nơi đó bây giờ mọc lên hàng trăm, hàng ngàn bin-đinh cao nghệu, những con đường trải nhựa bóng loáng thênh thang; xe pháo qua lại rộn ràng, tấp nập… Không còn thể tìm đâu ra chỗ nào trước kia là nhà thằng cu Tý; không còn thể hình dung được nơi nào ngày trước là nhà của bác xã Tèo; nhà cái Hĩm con, Hĩm lớn. Và không còn thể nhìn ra cho được cả đến cái chỗ khi xưa là căn nhà nhỏ của ông bà cha mẹ mình, nơi mình đã được sinh ra, lớn lên và đã sống qua những ngày thơ ấu… Một quê hương như thế. Một quê hương dù đã trở thành giàu sang, đồ sộ liệu có còn là một quê hương? Một quê hương, chao ôi, quê hương mà lại không có xã Tèo!..”

(Bàn Tay Cho Yến, tạp chí Văn số 200 tháng 12-1968)

Chuyện Qui hồi cố hương, người về mang tâm trạng Từ Thức, lạ lẫm giữa cảnh và người, chúng ta đã được nghe và đọc nhiều qua những câu chuyện của Việt Kiều trở lại thăm quê nhà . Nhưng  vào năm 1968, khó mà tưởng tượng cái cảnh Từ Thức phải chạm vào một quê nhà “Nơi đó bây giờ mọc lên hàng trăm, hàng ngàn bin-đinh cao nghệu, những con đường trải nhựa bóng loáng thênh thang; xe pháo qua lại rộn ràng, tấp nập…” trong khi VN  năm 1968 là xứ sở nông nghiệp, lại chiến tranh,  khói lửa triền miên !

– cho bản thân anh vì 4 năm sau (1972), anh gặp những gì anh đã viết :

“ Ngày nay, sự sống, chết đâu có báo trước cho ai? Người ta chết thình lình trong khi đang ngồi coi hát. Chết giữa lúc thong thả dạo chơi ngoài đường. Chết vô lý ngay cả trong lúc đang ăn, đang ngủ… Vậy thì, nếu anh chết ngoài mặt trận tức là được chết trong một hoàn cảnh hợp thời, hợp lý, sao lại không thể xảy ra? (Bàn Tay Cho Yến)”

Tôi đã bắt đầu thực hiện TQBT số 81 tháng 9-2018.  Cùng tháng này, 17 năm về trước,  tạp chí này ra đời trong lúc nước Mỹ bị chấn động kinh hoàng bởi vụ không tặc 9-11. Tòa soan tạp chí chỉ ở cách hai tòa Twin Towers khoàng 1 tiếng đồng hồ xe chạy. Việc này mỗi năm, chúng tôi đã nhắc, nên khỏi cần nhắc lại làm gì.

Chỉ muốn kể là:

Tại sao một tạp chí chỉ tặng lại sống và càng ngày càng sống mạnh, sống vững. Từ 100 trang cho hai số đầu, và bây giờ trung bình là 250 trang ? Và số này số trang là 276.
Chẳng những ngoài tạp chí TQBT, còn thêm biết bao đầu sách khác được xuất bản, mà hầu hết chỉ dành tặng thân hữu ?

Tôi viết bài này để tạ tình tấm lòng của những người bạn luôn luôn quan tâm đến sự sống còn của tạp chí Thư Quán Bản Thảo. Cám ơn và cám ơn. Xin quí bạn cứ an tâm: Tạp chí Thư Quán Bản Thảo sẽ không, và không bao giờ chết đâu. Nó chỉ tắt thở khi chúng tôi không còn sức khỏe để tiếp tục. Chứ về phương diện khác, như tiền bạc, thì chắc chắn không phải là mối quan tâm chính.
Tại sao?

Bởi vì chính tôi là chủ, là thợ, là kẻ layout, xem bài, sưu tầm, đánh máy, và cũng là kẻ nướng, đóng, cắt xén từng cuốn sách, kiêm luôn thợ sửa máy in, máy ép…

Bởi vì chính tôi không phải là ông chũ lớn có nhân công tiếp trợ, trái lại, tôi phải khom lưng khuân từng thùng giấy nặng trỉu, những ngón tay chai cứng vì phải chạm hoài loại keo nóng chảy ở khoang 300 đô F.

Bởi vì tôi biết layout làm sao để tiết kiệm giấy mực qua những sáng kiến cá nhân, chế biến làm sao để dàn máy hợp xướng đồng một lúc cất lên lời ca xuất quân.

Bởi vì tôi xem là niềm vui vô hạn để tôi được làm một việc mà mình thích.

Bởi vì nhờ ở tấm lòng của bạn đọc. Họ không muốn tờ báo chết.
Họ giúp tem thư
Họ tặng quà cáp tấm lòng của họ khiến chúng tôi cảm kích để càng hiểu rõ những gì mình đang làm và sẽ làm.

Vậy đó,  tôi yêu vô cùng cái job mà tôi cho là Tôi muốn chứng minh có một yếu tố khác đã giúp cho TQBT tiếp tục sống và sống mạnh như hôm nay. Đó là trái tim đam mê của những người làm ra nó. Nhưng đam mê phải biến thành lửa. Không biến thành lửa thì hay nản lòng.

Dù tiền bạc là một yếu tố cần thiết và quan trọng, nhưng nó không phải là điều kiện ắt có và đủ.
Vâng. Tiền có thể mua tất cả. Nhưng nhiều khi không thể mua được lòng người.  Bởi một tạp chí hay, đáp ứng được sự khao khát của người đọc, thì làm sao mà chết được.
Chúng tôi muốn chứng minh: Dễ lắm. Miễn là làm sao biến tạp chí trở thành một mái nhà, một gia đình. Mà là gia đình, thì sự tương ái.

Tôi nghèo. Nghèo lắm. Hưu mà. Ai về hưu mà giàu. Tôi vẫn phải trả tiền nhà, tiền thuế đất trong khi tiền hưu bổng thì cố định…

Nhưng Ơn Trên đã cho tôi được ở một xứ sở quá giàu này. Máy móc quá mười năm trở thành lỗi thời. Và họ vất, tìm người cho, hay bán với giá quá rẻ mạt. Một máy in như laserjet 5 SI chạy 24 trang một phút, cách đây 10, 15 năm là một sự kỳ diệu, thì nay con số ấy đã lên tới 100 trang, trong khi máy nhẹ hơn, nhiều tiện lợi hơn… Họ cần sự cải tiến để làm tốt lơn cho công việc sản xuất, dĩ nhiên. Còn tôi, đâu có cần. Nếu cần là cần máy bán thật rẻ, mực in cũng thật rẻ… Dù 24 trang trong một phút thì cũng tốt. Tôi đâu có mơ gì khác khi thấy những tờ trang được in ra để biến thành chữ nghĩa…

Có người hỏi tôi, chỉ một mình ông làm sao mà khiêng, vác di chuyển những máy móc nặng nề, đòi hỏi đến hai người khuân ?
Tôi trả lời. Tôi có trí óc. Tại sao lại không tháo hết những gì mình có thể tháo được. Từ võ, đến ruột… và khuân… 100 lb nay thành 50 lb… Có nghĩa gì đâu… KIến tha lâu d0a62y tổ mà.

Có lẽ không có kẻ nào hà tiện hơn tôi. Một cartridge bột toner laser, khi máy báo hết, nó có bao giờ đâu. Phải khoan lỗ đổ bột ra để dành. Bột laser đắt lắm. Mình đánh giặc theo kue63u nhà nghèo. Mình là lính khổ mà. Áo quần rách  bươm, người yêu không có, lấy ai mà vá… Bây giờ cũng vậy. Mình không có tiền, thì phải nghĩ cách đánh giặc nhà nghèo.

Mười bảy năm cho một tạp chí giấy. Vui lắm, khi mấy trăm trang lần lượt nhả ra từ chiếc máy in mình sửa hôm nào.  Đứng dựa vào tường, lấy từng trang, từng trang và từng trang. Chữ nghĩa hay là linh hồn.  Đó là cách nhìn của nhà văn, nhà thơ nhìn sáng tác của mình. Còn tôi, chữ nghĩa còn có cả mồ hôi và cả nước mắt.

Nước mắt. Có khi vui quá, nước mắt mình chảy.