Trần Hoài Thư
1/
Ở thành phố ấy, tôi đã trải qua thật sự một đêm trắng. Có lẽ tại cốc cà phê được pha quá đậm, hay tại vì lạ nhà lạ cửa. Cũng có lẽ tại vì thói quen, trước khi ngủ, cần phải được nghe lại những bản nhạc từ tiếng hát quen thuộc, để giấc ngủ đến lúc nào không hay. Rõ ràng thói quen đôi khi chính là tai hoạ.
Và tôi đã bất lực trong đêm. Sự bất lực đến điên khùng. Chưa bao giờ tôi lại thấy thời gian quá dài đến như vậy. Từ cửa sổ của lầu, tôi kéo màn nhìn ra cõi đêm. Những ngôi nhà vắng lặng tắt đèn. Phía xa xa, một building cao ngất, thấy những ô sáng. Không biết giờ này có ai còn thức như tôi hay không. Tôi thúc thủ trở lại giường cố dỗ dành giấc ngủ. Lại ý tưởng chợt lóe lên. Lại tay chân ngứa ngáy. Lại thói quen. Lại cái ghiền được ngồi trước máy để viết. Lại hối hận không mang theo laptop. Ít ra nó cũng giúp tôi không còn chịu đựng cái hình phạt như thế này. Ý tưởng, nhân vật, đề tài cứ chập chờn. Tôi muốn ghi lại, sợ ngày mai, chúng sẽ vuột mất. Chất liệu văn chương không phải dễ dàng gì gặp được. Đôi khi chúng đến thật bất ngờ. Chúng làm ta mừng như chộp bắt được một vật trân quí. Có thể là một ý thơ. Hay có thể là chữ đẹp. Có thể là một nỗi thôi thúc kỳ bí nhưng mãnh liệt. Chúng hành hạ chúng ta, bắt chúng ta phải ngứa ngáy. Và phải ngồi vào bàn viết.
Nhưng bây giờ thì tôi bất lực. Không có viết. Không có giấy. Không có computer. Không có một gạt tàn thuốc. Không có một ly cà phê. Chỉ có chăng là căn phòng rộng lê thê mà bạn đã ưu ái dành cho tôi qua đêm. Tôi bật đèn. Màu tường vôi trắng sáng. Nhưng đầu óc tôi thì nóng bừng căng thẳng.
Tôi liên tưởng đến những đêm xưa. Không thể tưởng tượng là giữa bốn bề địa ngục, trong chập chùng tai ương, trên đầu đôi khi trời mưa như thác, dưới đất là bùn đất nhão nhoẹt, thấp thoáng những gò mả nổi lên, và tai thì nghe tiếng gió hú, tiếng tre kêu rít hay muôn ngàn âm thanh của loài dạ trùng… thế mà nỗi thôi thúc của văn chương, chữ nghĩa lại thắng thế, khiến tôi phải trùm mền, phủ thêm một hai tấm poncho, và viết dưới ánh đèn pin quân đội. Viết. Chẳng trách nhiệm thiêng liêng. Chẳng ngòi bút là một sư đoàn như lời tán tỉnh của lãnh tụ. Nhưng nó là một nhu cầu. Như cơn ghiền thuốc. Nó bắt ta phải trải lòng trải dạ trải ý trên trang giấy nếu không lòng ta ấm ức, tâm não ta nóng bừng, có khi như dội ầm ầm tiếng nổ. Viết, bởi vì nếu không viết thì không được. Bởi chất liệu quá thừa thãi, quá dư dật, không cần động não, không cần bận tâm chọn chất liệu đề tài. Bởi tiếng kêu thất thanh không phải dội về từ cõi khác, mà chính từ cõi mà người viết văn trẻ có mặt. Những đề tài về cuộc chiến thì bất tận và người lính viết văn thì cuống cuồng viết, hối hả viết, sợ rồi mình không có dịp để được viết nữa. Và mỗi trang bản thảo như gởi gấm một chúc thư. Có khi bản thảo dang dở đứt doạn. Có khi mưa nhòa nhạt chữ. Có khi trang giấy bị cháy xém vì lửa pháo kích. Có khi chưa xong thì đã bị thương, trang bản thảo bị thất lạc…Có khi trang bản thảo bỏ quên trong túi áo trận hay ở một nơi giang hồ nào đó.
Sống trong điều kiện hoàn cảnh khắc nghiệt như vậy, mà chúng tôi lại viết được. Vì sao. Vì ít ra chúng tôi không có một ai, một cặp mắt nào, một tay công an mật vụ văn hóa nào, một chính trị viên nào, một đơn vị trưởng nào thanh tra, dò xét, theo dõi chúng tôi. Mà theo dõi để làm gì, trong khi chúng tôi đã ở tận cùng của lòng địa ngục rồi còn gì. Đày đi tác chiến ư. Còn nơi nào khác chăng. Chẳng lẽ đày ra khỏi đơn vị tác chiến về văn phòng ư ?
Sợ chết. Thèm viết. Nhắm mắt nhắm mũi mà viết. Dù viết chẳng biết gởi đâu. Trái phá nổ ầm ầm nhưng không bằng trái phá dội trong lòng ngực trong đầu óc. Nỗi buồn ràn rụa trên từng cọng cỏ cọng lau bờ bụi hốc đá sao lại không bật lên những thổn thức rỉ máu hay như giọt nước hồi sinh rả rích trong phòng hồi sinh cấp cứu… Viết để mà không còn dịp để mà viết nữa.
Như vậy, viết là một nhu cầu. Không ai can đảm bỏ ngòi bút của mình. Trừ những lý do riêng. Khi còn thở là còn viết. Tuy nhiên có những người còn thở còn thèm viết, muốn được viết lại phải chong mắt nhìn cả đêm trắng. Như tôi đêm nay. Như những bạn bè tôi ở quê nhà:
…Chỉ còn năm đứa chúng tôi thức cùng đêm trắng lóa, trắng đến vô cùng lòng dạ. Đêm hoàn toàn yên tỉnh, không có tiếng đạn bom gào thét, không có hỏa châu níu trăng sao, không có tiếng khóc gào vật vã, nhưng cả năm vẫn nhìn thấy một cách rõ ràng từng tràng bom dội xuống nỗi lòng mỗi đứa, nổ tung… kinh hoàng.
Tại sao lại nổ tung,,, Câu trả lời quá dễ. Bởi vì anh không thể cầm cây viết để giải trừ cơn ghiềnđược viết.
Có phải vậy không ?