Viết lúc 4AM (3)

Sáng sớm này, tôi dành trang đầu cho tấm tranh “tiếng sóng ru con” của họa sĩ Thanh Trí. Chị tốt nghiệp ưu hạng khóa 1 trường   Cao Đẳng Mỹ Thuật Huế  (1961) và hiện ở California.

Bởi vì tấm tranh này mới  có thể diễn tả được tấm lòng của tôi sau khi biết người đàn bà mà nhà thơ Nguyễn Đức Sơn đề cập trong bài thơ ” ĐÊM THĂM BẠN SẮP ĐẺ Ở DI LINH” là Phùng Thăng.

Phùng Thăng tức là Công Tằng Tôn Nữ Phùng Thăng  cùng chị là Phùng Khánh tức là ni cô/ni sư/sư bà Trí Hải, đồng dịch giả của tác phẩm Câu Chuyện Một Dòng Sông, Ca Dao của Hoài Khanh xb, sau đó Lá Bối tái bản.

Đó là tác phẩm gối đầu giường của chúng tôi. Nó xuất hiện giữa lúc lính Mỹ ồ ạt đổ vào miền Nam cùng với một nền văn chương, văn hóa xa lạ, ngoại lai.

Phùng Thăng sinh năm 1943. Tôi sinh năm 1942. Phùng Thăng từ Đồng Khánh chuyển qua Quốc Học. Chị học Đệ Nhất C (văn chương). Còn tôi đệ nhất B (toán). Nhớ đến chị lànhớ đến  hình ảnh của người nữ sinh thùy mị, thanh tú, với mái tóc thắt hai con rít. Nhớ chị  cái dáng gầy nhưng thanh thoát. Cứ ngỡ những viên đá cuội của sân trường  còn hân hoan khi bước chân chị dẫm lên.

Với tôi lúc ấy, chỉ biết sách vở, những bài toán, lý hóa, và những ý thức phản kháng qua những cuốn sách dịch của Phạm Công Thiện hay những bài thơ của Nguyễn Đức Sơn.  Dù vậy, vì số học sinh nữ của trường thì quá ít, nên hình ảnh của người con gái ấy, ít nhiều vẫn còn như hiện ra trong tâm trí tôi, sau này.

Và giờ đây, hình ảnh ấy lại thêm một lần nữa trở lại. Lần này, tim tôi nhói. Tôi đã tìm ra một phần nào lai lịch người đàn bà mà NĐS đã nễ trọng dành cho ngôi vị “Chị” và Bùi Giáng đã  vinh danh là thân mẫu:

Con thương phùng khánh vô ngần
Phùng thăng thân mẫu cũng gần như  nhiên

Qua những tài liệu mà tôi sưu tầm, được biết chị kết hôn với Trần Xuân Kiêm, nguyên chủ tịch Tổng Hội Sinh Viên Huế. Hai người bỏ lên núi rừng Di Linh mà sống. Như Nguyễn Đức Sơn, họ từ chối văn mình cơ khí, không chấp nhận xã hội đang dần dần bị vật chất hóa và ngoại lai hóa.
Sau đó, hai người chia tay, Phùng Thăng đi tu.  Sau 1975, Phùng Thăng bồng con tìm đường vượt biển.  Trên phả hệ của gia đình, chỉ cho biết Phùng Thăng chết vào tháng 6 năm Ất Mảo (1975) tại Kampuchia. Nhưng theo Nguyễn Đạt, thì ghi rõ ràng về cái chết này, như sau:

Ngày 14-3-1978 Tại Xã Mỹ Ðức Bọn Diệt Chủng Pôn Pốt Ðã Tàn Sát 130 Người. Công Tằng Tôn Nữ Phùng Thăng (em ruột ni sư Trí Hải-Phùng Khánh, đã mất vì tai nạn giao thông, dòng dõi Tùng Thiện Vương), cùng một người con và nhiều người Việt Nam khác, bị Khmer Ðỏ “cáp duồn” từ đảo Nam Du (thuộc Kiên Giang), mang về Campuchia bắt đi lao động khổ sai ở công-nông-trường, cả hai mẹ con chết tại đó. Thời điểm ấy cũng có nhiều du khách Việt kiều hôm nay, vượt biển từ Kiên Giang đi tìm tự do.

Nguyễn Đạt/ Người Việt – Ký Sự Về Miền Tây

(nguồn Internet)

***

Bài thơ của Nguyễn Đức Sơn sáng tác vào năm 1972 được chấm dứt bằng câu:

Rừng và chị ôm nhau chết .

Tôi muốn được thay bằng

Miền Nam  và chị ôm nhau chết .

Để khóc cho đồng bào miền Nam của tôi.

Bài viết cùng chủ đề:

• Viết lúc 4AM (2)